Anestis Akritidis

Facebook,5.2.2022

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=5159066614173698&id=100002112305707&sfnsn=mo

Με το δισάκι γεμάτο ποίηση, ταξιδιώτισσα στις γειτονιές του κόσμου.
(ο λόγος, για την Κωνστάνς Δημά και το νιόφερτο βιβλίο της
“Αφιερώσεις”, από τις εκδόσεις Φίλντισι)

Φαίνεται πως η Μοίρα η Λάχεσις, ανακατεύοντας τους λαχνούς της ζήσης, κλήρωσε στην Κωνστάνς Δημά ένα δισάκι, να το φορτώνεται στον ώμο της και να ταξιδεύει στις πατρίδες της Γαίας. Όσοι την γνωρίζουμε κι όσοι διαβάζουν τη βιογραφία της, η εικόνα μία: η ποιήτρια να φορά τις πατρίδες κατάσαρκα, μυούμενη στις κουλτούρες τους, στην κοσμογεωγραφία τους, στις γλώσσες και τα ήθη τους.
Τσέχα; Γαλλίδα; Βουλγάρα; Βελγίδα; Ελληνίδα;

Κι ούτε έχει σημασία καμιά, αφού η Κωνστάνς έχει οικουμενική αντίληψη για τη ζωή, έβαλε στον μύλο της παιδείας της τις σοδειές που απέκτησε, τις άλεσε και το αλεύρι της βγήκε κάτασπρο. Ξέρετε δα πως το σμίξιμο των πολιτισμών, όταν καλά αξιοποιηθεί, μόνο πνευματικά κέρδη φέρει.
Η νεοεκδοθείσα ποιητική συλλογή της, οι “Αφιερώσεις” (“Dedicaces”) είναι δίγλωσση, ελληνική και γαλλική. Δύο γλώσσες που η μια κουβανεί το βάρος της Ιστορίας 2500 χρόνων, η άλλη τα ηχοχρώματα του έρωτα και τη μοναδικότητα να τονίζει τις λέξεις της μόνο και αποκλειστικά στη λήγουσα – γλώσσα λατρείας για μένα.
Οι “Αφιερώσεις”, ωστόσο, κινούνται ανάμεσα στον ποιητικό και τον πεζό λόγο, μοιάζουν με δωρικό κουβεντολόι, η αμεσότητά τους εστιάζεται, αφ’ ενός στη λιτή γλώσσα, αφ’ ετέρου στα αληθινά πρόσωπα. Αποτελούν πλημμυρίδα συναισθημάτων, πρώτη η αγάπη, κοντά η στοργή, πλάι τους η τρυφερότητα. Κι αν ξεκινήσεις ανάποδα, από το τελευταίο ποίημα της συλλογής, με τον τίτλο “Ποια είμαι;”, θα καρπωθείς μια κοσμοαντίληψη της Κωνστάνς Δημά, μιαν αλήθεια της ζήσης της:

“Το πρόβλημα με τη ζωή είναι, όπως το θέτει ο Φίλιπ Ροθ,
ότι δεν ξέρουμε καθόλου τι συμβαίνει.
Και το πρόβλημα με μένα είναι
ότι δεν ξέρω ακόμα καν ποια είμαι”.

Κάθε αναγνώστης, μελετώντας μια ποιητική συλλογή, σταθμεύει πάντα εκεί που πιότερο ταλαντώνεται. Ακολουθεί δηλαδή μια νοερή τεθλασμένη που του δίνει το δικαίωμα να κάνει τις δικές του υποκειμενικές επιλογές.
Στέκομαι σε τρία ποιήματα, ” Μου λείπεις”, “Αντίο Θόδωρε”, “Ποια είμαι;”. αποσπάσματα των οποίων σας παραθέτω:

1) Μάρτυς μου η κατάθλιψη
που πάλλεται
σε αντίθετα ρεύματα
Μάρτυς μου η ηχώ της σκέψης μου
που γίνεται ψίθυρος
κάτω απ’ το προσκέφαλό μου
Μάρτυς μου τα σανίδια του χρόνου
που τρίζουν
στα πλευρά της νύχτας
Μάρτυς μου η λίμνη των δακρύων
στα σπλάχνα της Γης
την ώρα της αυγής.

2) Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο πεσμένο στη γη
στοχάζομαι
πως γκρεμίστηκε στο κεφάλι μας
ολάκερη η Ελλάδα
γράφει ο φίλος μου Ανέστης.
Κι εμένα σπαράζει η καρδιά μου
με πνίγει η στεναχώρια
που’φυγε
για την “Άλλη θάλασσα”
το “Βλέμμα του Οδυσσέα”
Μα το μυαλό μου καθρεφτίζεται
στα όνειρά του
ακούει
την ομιλητική σιωπή του
να εξιστορεί
“Μια αιωνιότητα και μια μέρα”
“Το μετέωρο βήμα του πελαργού”
“Το λιβάδι που δακρύζει”.

3) “Ίσως ο θάνατος εν όψει να’ναι η αιτία
και η ανάγκη μου πριν φύγω
να δω ποια ήμουν
και τι θα μείνει από μένα πίσω στο χρόνο.
Αγωνιώντας να ικανοποιήσω
αυτή μου την ανάγκη,
το μυαλό μου υποκύπτει εύκολα
στην επιθυμία μου να περιπλανηθεί
στον κόσμο τον ονειρικό
που πάντα ήταν η καταφυγή μου
αλλά και σ’ ό,τι μου’δινε νόημα στη ζωή.

Εξαιρετικό είναι το Εισαγωγικό Σημείωμα της κυρίας Κατερίνας Θεοδωράτου και
φροντισμένη καλά η σύνολη έκδοση.

Κωνστάνς Δημά, mon amie, σε ευχαριστούμε για τις “Dedicaces” και φυσικά για την ποιητική σου οδοιπορία στις γειτονιές του κόσμου.

---

Facebook, 18.8.2020

Η Γυναίκα, ο Έρωτας και η Ψυχή

στη “Φωτεινή έξοδο” της Κωνστάνς Δημά…

Le salut de la lumière, μουσικοί ήχοι της πιο ερωτικής γλώσσας του κόσμου. Λέξεις που εκπέμπουν λυρισμό και σε παρασύρουν σα νότες του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι από την “Παθητική συμφωνία”… “Φωτεινή έξοδος” ελληνιστί…

Λένε πως οι ποιητές, ακόμη κι όταν γράφουν σε πεζό λόγο, ποιητές παραμένουν. Σα να νότισε η Ποίηση την ύπαρξή τους και δε μπορούν να την προσπεράσουν αβρόχοις ποσίν… Το βιβλίο λοιπόν που κρατώ στα χέρια μου, ενώ αποτελείται από εφτά αφηγήματα (récits), έχει τη σφραγίδα την ποιητική. Κι είναι μαγεία να την αφουγκράζεσαι στη γαλλική γλώσσα, που κρατεί στα χέρια της λύρα μελωδική…

Εφτά διηγήσεις που διανύουν το σύμπαν της Γυναίκας, από την Γαία της “Κοσμογονίας” του Ησίοδου έως τη σύγχρονη απόγονή της. Θεώρηση φιλοσοφική για τα πιο καυτά θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο: τον έρωτα, τη φιλία, την εξουσία, το χρήμα, την παιδεία. Έννοιες που σχολιάζονται κριτικά, περνούν από το σουρωτήρι της Μυθολογίας και σμίγουν με τη ζωή της ποιήτριας που “πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω”…

Βουτά στα βάθη της Φιλοσοφίας, για να συνδέσει τις αφηγήσεις της με την ουσία του κόσμου. Εύστοχοι είναι και οι συμβολισμοί της, όπως η αυτογνωσία με τα ταξίδια του Διόνυσου ή η εξουσία με τον Γοδεφρείδο ντε Μπουγιόν.

Πυρήνας, ωστόσο, των εφτά διηγήσεων, μα και του σύνολου έργου της Κωνστάνς Δημά, είναι η ΨΥΧΗ, όπως άλλωστε και η ίδια αναφέρει. Η ψυχή του ανθρώπου και η ψυχή του κόσμου. Είναι εμφανής η οικουμενικότητα του πνεύματός της, που ξεκινά από την περιπλανώμενη ζήση της και την πολύγλωσση γνώση της και ολοκληρώνεται με την ιδεολογική της ταυτότητα.

“Η φωτεινή έξοδος” διακρίνεται από μια θεματική πολλαπλότητα: ένα γράμμα σε μια φίλη που περικλείει τα εσώψυχα της αποστολέως, τη δοκιμασία της φιλίας, τη σχέση της μάνας και του έρωτα, ψυχογραφία θαρρείς δύο γυναικών που τις αδράχνει σφιχτά η αναζήτηση της αλήθειας. Η προσωπογραφία ενός σκηνοθέτη, η παράλληλη περιπέτεια μιας ταινίας και ο ρόλος της έπαρσης και της δολιότητας. Μια μαθητική εκδρομή στο Παρίσι και οι ρήξεις των συνοδών καθηγητών. Μια δασκάλα στις Βρυξέλλες που διδάσκεται τα παιχνίδια της εξουσίας και μας δίνει μαθήματα κριτικής προς το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο ταχυδρόμος με τα βιβλία, η μνήμη (επανάληψη του “Je me souviens”) η βροχή και ο έρωτας. Η μυρουδιά του σώματος (Le souvenir du parfum) και η φύλαξή της μαζί με την αγάπη στην ψυχή και στη μνήμη. Τέλος, η πεμπτουσία της Ποίησης της Κωνστάνς Δημά, δηλαδή ο Έρωτας και ο έρωτας, θεός της Κοσμογονίας του Ησίοδου και αίσθημα ή συναίσθημα των θνητών αναιώνια, η “αρσενική και πατριαρχική τυραννία” και ο ρόλος της Παιδείας και της Εκκλησίας στη διαπάλη των φύλων.

Φινάλε σημαδιακό, η τελευταία εγκατάσταση της ποιήτριας στην Αμνισσό, αρχαίο λιμάνι της Κνωσού, “όπου ο πολιτισμός είχε φτάσει στο απόγειό του χάρη στην ισορροπία που επικρατούσε εκεί ανάμεσα στα αρσενικά και θηλυκά στοιχεία”.

Τρία αποσπάσματα του έργου θα αποτελέσουν τον επίλογο του κειμένου αυτού:

1. “Για να ενωθούμε με τα δεσμά της αδελφικής αγάπης πρέπει να κάνουμε πρώτα το ταξίδι προς τον εαυτό μας, αυτό δηλαδή που συμβολίζουν τα ταξίδια του Διόνυσου.”

2. “Η ποιότητα ενός έργου έγκειται στην ενότητά του, η οποία, πέρα από περιεχόμενο, γλώσσα, ρυθμό, ύφος, δομή, εξαρτάται και από την ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία που προβάλλει στο βιβλίο του ο συγγραφέας, ανεξάρτητα εάν αυτή είναι αντικειμενική”.

3.”Τα πιο εύκολα θύματα του συστήματος είναι οι άνθρωποι που εκφράζουν αυθόρμητα και δίχως υστεροβουλία τις ιδέες τους.”

Κατακλείδα ενδεικτικότερη από τον λόγο της ποιήτριας Κωνστάνς Δημά για τον έρωτα δεν θεωρώ πως υπάρχει:

” La voix féminine, qui existe également chez les hommes, est celle qui nous fait respecter, dans la stabilité et la fidélité qui caractérisent l’Amour (Agape), l’ expression libre de l’ Amour (Eros) ….

Κωνστάνς Δημά, σ’ ευχαριστούμε για το υπέροχο ταξίδι και σου ευχόμαστε να συνεχίσεις να δημιουργείς La poésie de la lumière…

Υστερόγραφο:

To “Le salut de la lumière” κυκλοφορεί στα ελληνικά ως “Φωτεινή έξοδος”.